Χρυσοκελλαριά (ή Σαρατσά)
Ένα από τα μεγαλύτερα κεφαλοχώρια της Πυλίας, με μακραίωνη ιστορική διαδρομή είναι και η Χρυσοκελλαριά με ιστορία που χάνεται στα βάθη του χρόνου. Τότε που η σημερινή Χρυσοκελλαριά λεγόταν Σαρατσά.Η θέση του χωριού είναι προνομιακή ανάμεσα σε δύο λόφους κι η θέα του προς την θάλασσα ανεπανάληπτη. Μοναδικές παραλίες το Τσαπί, το μικρό και μεγάλο Μαράθι καθώς και η Γλυφάδα. Η κάθε μια με τις δικές της ξεχωριστές δαντελένιες παραλίες κερδίζουν μονομιάς τους επισκέπτες που όσο περνάει ο καιρός γίνονται περισσότεροι. Μεγάλο χωριό με μεγάλη ιστορία
Το Σαρατσά χτίστηκε γύρω στα 750 μ.Χ. από Σλάβους νομάδες αλλά και από Έλληνες άλλων περιοχών που ήρθαν στα μέρη μας με την ανοχή και την ενθάρρυνση των Βυζαντινών αυτοκρατόρων επειδή ο αγροτικός πληθυσμός είχε αραιώσει επικίνδυνα από διάφορες αρρώστιες, μετακινήσεις ή από εχθρικές επιδρομές. Λίγα χρόνια αργότερα έχουμε τη μετακίνηση των "Βλάχων" φυλής ελληνικής καταγωγής από τα ορεινά της Πίνδου ενώ γύρω στα 1420 φτάνουν στην περιοχή μη οργανωμένες ομάδες Αρβανιτών από την Αιτωλία της Ηπείρου που στα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης τους ήρθαν σε σύγκρουση με τους πρώτους κατοίκους και με τους Ενετούς ακόμα, που ήταν κυρίαρχοι της περιοχής μας.
Μετά όμως από λίγα χρόνια και μετά το 1470, Έλληνες και Αρβανίτες είναι ένας και μόνο λαός και μιλάμε πλέον για Έλληνες "stratioti". Οι απόγονοι όλων αυτών των φυλών που ήρθαν κατά καιρούς, συμπορεύτηκαν με τους παλιούς κατοίκους, κυνηγήθηκαν άγρια κατά τα Ορλωφικά και έφεραν όλοι μαζί σε πέρας την επανάσταση του 1821. Είναι σε όλους μας γνωστό ότι οι κάτοικοι των ορεινών χωριών της περιοχής μας και ειδικά οι Σαρατσώτες αποκαλούνταν από τους κατοίκους των πεδινών περιοχών "Βλάχοι" όπως και κατά την επανάσταση του 1821 οι αρχηγοί των ορεινών χωριών της περιοχής μας, απέγραφαν με τον τίτλο "Καπεταναίοι των Βλαχοχωρίων". Από την Χρυσοκελλαριά πέρασε κι ο Κολοκοτρώνης για να φύγει από το Μαράθι για Ζάκυνθο. Αδιάψευστος μάρτυρας ότι το Σαρατσά κτίστηκε κι εποικίστηκε από τις παραπάνω αναφερόμενες φυλές και ειδικά από την πρώτη των Σλάβων είναι το ίδιο το όνομα του Σαρατσά, τα διάφορα γύρω τοπωνύμια και η πληθώρα λέξεων που χρησιμοποιούμε ακόμη και σήμερα.
Το όνομα Σαρατσά διατηρήθηκε μέχρι το 1927. Τότε με υπουργική απόφαση μετονομάστηκε σε Χρυσοκελλαριά από την ομώνυμη μονή που βρίσκεται μόλις 2 χλμ. νοτιοανατολικά του χωριού χωμένη μέσα στο κοίλωμα ενός λόφου και σήμερα δεν λειτουργεί. Ο ναός της είναι δίρρητος, ενώ δίπλα της υπάρχει ένας μεγάλος ξενώνας καινούριος και μια βρύση λίγα μέτρα από το ναό.